Thứ ba, 16/10/2018 |
Ngày 16/10/2018, Bác sĩ Lê Đức Thọ - chuyên Khoa Da Liễu Bệnh viện Quốc tế City đã chia sẻ các vấn đề thường gặp xoay quanh bệnh Zona (Giời leo).
Bệnh Zona và Giời Leo là một?
Zona - trong dân gian gọi là "giời leo" là một bệnh do siêu vi thủy đậu Varicella zoster gây ra và chỉ xuất hiện ở những người đã từng bị thủy đậu trước đó.
Sau khi gây bệnh thủy đậu, siêu vi tồn tại dưới dạng ngủ đông ở các tế bào thần kinh tủy sống trong nhiều năm và bị ức chế bởi hệ miễn dịch tự nhiên của cơ thể. Theo thời gian, khi bệnh nhân lớn tuổi và/hoặc hệ miễn dịch cơ thể suy yếu, các siêu vi thủy đậu ngủ đông này sẽ tái hoạt động. Chúng di chuyển dọc theo lộ trình của dây thần kinh tủy sống ra da gây nên tình trạng viêm hoại tử xuất huyết, làm bệnh nhân có cảm giác đau đớn, nóng rát kèm theo sự xuất hiện của hồng ban – chùm mụn nước và các hạch ngoại biên vùng lân cận sưng to. Sang thương thường chỉ xuất hiện ở một bên của cơ thể tạo nên hình ảnh đặc biệt của bệnh Zona.
Bác sĩ Lê Đức Thọ - Khoa Da Liễu Bệnh viện Quốc tế City.
Triệu chứng và đối tượng dễ mắc bệnh Zona
Bệnh chỉ xảy ra ở những người đã từng bị thủy đậu (trái rạ). Trên 10% bệnh nhân thủy đậu sẽ mắc phải Zona sau này. Mọi lứa tuổi, cả nam lẫn nữ đều có thể mắc bệnh Zona, đặc biệt đối với nhóm người có nguy cơ cao như: nguời trên 60 tuổi; người được ghép thận hay ghép tủy xương; người bị nhiễm HIV/AIDS hay bị ung thư các loại; người đang dùng các loại thuốc ức chế miễn dịch hoặc các thuốc loại corticoids lâu ngày để điều trị suyễn, viêm khớp, vảy nến; người có tiền sử chấn thương, nhiễm trùng…rất dễ bị Zona sau khi bị thủy đậu.
Bệnh khởi phát đột ngột, bệnh nhân cảm thấy đau nhức, nóng rát ở một vùng da kèm sốt, mệt mỏi. Sau đó nổi nhiều mụn nước to nhỏ không đều thành chùm trên nền hồng ban.Vị trí các mụn nước có thể nổi trên một vùng da hay niêm mạc nhưng đặc biệt là chỉ ở một bên cơ thể (T) hoặc (P), hiếm khi lan qua bên đối diện. Ðau rát là một triệu chứng chính của bệnh do các rễ thần kinh bị tổn thương. Tùy trường hợp, có khi chỉ đau vừa nhưng có khi đau rất dữ dội, nhất là ở những người già. Hạch nách, cổ hay bẹn cùng bên và gần với vùng da bị bệnh có thể sưng to.
Chùm mụn nước ở một bên cơ thể, nổi hạch, kèm triệu chứng đau rát là các đặc điểm quan trọng của bệnh Zona.
Các mụn nước sẽ vỡ, chảy dịch, đóng mài và lành sẹo, có thể xấu hoặc không trong vòng 2-3 tuần. Một số ít trường hợp nặng, có thể có biến chứng như bội nhiễm sang thương da, đau nhức thần kinh sau Zona, viêm thần kinh thị giác, loét giác mạc, liêt thần kinh mặt…
Zona có lây không?
Chỉ có những người đã từng bi thủy đậu mới có thể mắc bệnh Zona. Zona là một bệnh không lây, tuy nhiên người chưa từng bị thủy đậu hay chưa được chủng ngừa thủy đậu có thể bị thủy đậu khi tiếp xúc với bệnh nhân Zona.
Trẻ em nếu được chủng ngừa thủy đậu đầy đủ lúc nhỏ sẽ không bị thủy đậu và do đó sẽ không lo bị Zona về sau.
Zona cũng không thể thành dịch và không có những thời điểm bùng phát đặc biệt như bệnh Thủy đậu hay Tay - Chân - Miệng. Đây là một đặc điểm để phân biệt với viêm da tiếp xúc d0 côn trùng mà dân gian thường gọi Zona là giời leo.
Phương pháp điều trị
Bệnh do siêu vi thủy đậu gây ra, việc điều trị chủ yếu là dùng thuốc kháng virus, làm giảm nhẹ các triệu chứng đau nhức và giảm nguy cơ gây biến chứng. Việc điều trị đúng và sớm trong vòng 72 giờ đầu sau khi phát bệnh sẽ đạt hiệu quả tốt và giảm nhẹ các biến chứng thần kinh về sau.
Thời gian điều trị Zona trung bình từ 1-2 tuần, các mụn nước sẽ khô lại, đóng mài và tróc vẩy, khi lành thường để lại sẹo xấu. Một số trường hợp sang thương da bội nhiễm phải dùng thêm kháng sinh. Tuyệt đối không nên dùng đậu xanh, gạo nếp hoặc các lá thuốc nam truyền khẩu đắp lên tổn thương da, sẽ không có tác dụng điều trị mà còn có thể tăng nguy cơ nhiễm trùng, gây viêm loét, kích ứng da...
Đau nhức nhiều là vấn đề gây khó chịu thường gặp nhất trong bệnh Zona, ngay cả khi sang thương da đã lành hẳn. Triêu chứng đau thần kinh sau Zona thường dai dẳng, khó điều trị, một số trường hợp có thể kéo dài nhiều tháng, nhiều năm. Chú ý không dùng aspirin điều trị đau thần kinh sau Zona vì có thể gây biến chứng.
Tiêm chủng phòng bệnh
Zona thường chỉ xảy ra một lần trong đời, đa số trường hợp bệnh Zona không tái phát. Tuy nhiên, theo một nghiên cứu được các tác giả ở Mayo Clinic công bố trên tạp chí Journal Watch General Medicine ngày 17/02/ 2011 cho thấy có >6% bệnh nhân có hệ miễn dịch hoàn chỉnh vẫn có thể bị Zona tái phát 1 hoặc 2 lần. Như vậy, nguy cơ tái phát Zona xảy ra với một tỉ lệ khá cao, tương đương với tỉ lệ mắc bệnh Zona lần đầu tiên. Do đó, các tác giả khuyến cáo nên chủng ngừa Zona cho những người từng bị thủy đậu và cho cả những người đã bị Zona, đặc biệt đối với các bệnh nhân >50 tuổi. Hiên Zona có 2 loại vaccin đang được lưu hành là ZOSTAVAX và SHINGRIX, giúp ngăn ngừa bệnh Zona và làm giảm nguy cơ gặp biến chứng đau dây thần kinh sau Zona.
Chăm sóc sang thương da Thủy đậu và Zona?
Thủy đậu và Zona đều là các bệnh có biểu hiện ngoài da do siêu vi gây ra. Việc chăm sóc sang thương da rất quan trọng để không làm tình trạng bệnh năng thêm cũng như phòng ngừa các biến chứng.
Các điểm chung cần lưu ý là:
- Không dùng các loại thuốc giảm đau có chứa Aspirine.
- Thường xuyên rửa tay sạch sẽ với xà phòng, cả trước lẫn sau khi đi vệ sinh, thay tã hoặc don dẹp các vật dụng có dính phân trẻ. Cắt ngắn móng tay, tránh gãi nhiều làm trầy sướt da. Có thể đeo bao tay cho trẻ nhũ nhi.
- Không gãi, không lễ, không nặn các mụn nước, bóng nước. Không dùng các loại lá cây truyền khẩu để đắp lên các sang thương da. Thuốc bôi tốt nhất hiện nay để sát khuẩn và phòng ngừa bội nhiễm là xanh Methylen.
- Không cử tắm, không cử ra gió hay cử ra ánh sáng. Không dùng các loại lá cây, gốc rạ để nấu nước tắm vì dễ gây bội nhiễm vi trùng. Tắm với nước ấm, lau rửa nhẹ nhàng tránh làm vỡ các bóng nước.
- Theo dõi diễn biến các tổn thương da, niêm mạc và tổng trạng của bệnh nhân. Cần đưa bệnh nhân đến ngay cơ sở y tế khi có những dấu hiệu bệnh nặng hơn như sốt cao, rối loạn tri giác, đau đầu, đau mắt, co giật, bóng nước có mủ, máu…để được hướng dẫn xứ trí kịp thời, tránh các biến chứng đáng tiếc.
Thông tin chi tiết vui lòng liên hệ:
Khoa Da Liễu Bệnh viện Quốc tế City
Số 3, đường 17A, P. Bình Trị Đông B, Quận Bình Tân, TP.HCM.
ĐT: (8428) 6280 3333 (Máy nhánh 8191) để gặp nhân viên tư vấn.
Website: www.cih.com.vn.